Synteza prawa polskiego 1918-1939

Synteza prawa polskiego 1918-1939

Wprowadzenie:

Opis syntezy prawa polskiego okresu II Rzeczpospolitej (1918–1939) jest przedsięwzięciem szczególnym nie tylko w skali polskiej, ale i europejskiej. Dzieje się tak dlatego, że od 1795 do 1918 r. nasz kraj był podzielony po między Austrię, Prusy i Rosję. W związku z powyższym, na byłych terenach polskich wdrożono kilka odrębnych systemów prawnych. Taki stan rzeczy powodował, że w miarę upływu czasu coraz bardziej się zacierały kontury ukształtowanego na przestrzeni wieków, rodzimego systemu prawa. Odzyskanie niepodległości wymagało połączenia rozdzielonej przez zaborców Polski w jedną całość. Konieczne stało się wprowadzenie funkcjonalnego porządku prawnego i administracyjnego, systemu władzy ustawodawczej i wykonawczej, budowa instytucji publicznych i administracji na szczeblu centralnym oraz szczeblach terenowych. W nocie z 16.11.1918 r., w której Józef Piłsudski i nformował o powstaniu państwa polskiego, znalazł się zapis, że „po wstaje ono z woli całego narodu i opiera się na podstawach demokratycznych”.

Niniejsza praca ściśle nawiązuje do naszej publikacji „Prawo polskie. Próba syntezy” (Wydawnictwo C. H. Beck, Warszawa 2009), w której przedstawiliśmy obowiązujący stan prawny, który uległ istotnym zmianom w latach 90. XX w. Dotyczy to przede wszystkim dziedzin prawa, ale jednocześnie wiele opracowań w jednym i drugim tomie ma tego samego autora. Identyczny jest też skład zespołu redakcyjnego.

Ze względów merytorycznych najwięcej uwagi poświęcono prawu cywilnemu, prezentując w odrębnych trzech opracowaniach część ogólną, prawo
rzeczowe i zobowiązania. Dopełnieniem problematyki cywilistycznej, słusznie postrzeganej jako korona prawa, jest prawo konstytucyjne, administracyjne karne, skarbowe (obecnie finansowe), gospodarcze, handlowe, pracy i kanoniczne. Za zasadne uznaliśmy też przedstawienie przedmiotów, które są w różnym stopniu powiązane z wyżej wymienionymi, a to: prawa spadkowego, rodzinnego, opiekuńczego i małżeńskiego, medycznego, proceduralnego oraz koncepcji własności intelektualnej. Całość wywodów rozpoczyna prezentacja filozofii prawa w okresie międzywojennym, a w dalszej kolejności następuje tematyka prawa międzynarodowego.

Pomysłodawcą przygotowania publikacji całego systemu prawa polskiego
jest ks. dziekan prof. dr hab. Tadeusz Guz z Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II w Tomaszowie Lubelskim. Komitet redakcyjny pozyskał wsparcie dla tej inicjatywy licznego grona pracowników innych wydziałów prawa w Polsce. To przede wszystkim dzięki wspólnemu wysiłkowi stało się możliwe napisanie niniejszego dzieła.

Redaktorzy, maj 2012 roku