W niniejszej publikacji, składającej się z 6 rozdziałów kompleksowo i precyzyjnie, w oparciu o najnowszy stan prawny (ale również dokonując analizy prawno-porównawczej) i aktualne orzecznictwo omówiona została tematyka:
istoty środków zabezpieczających;
charakteru prawnego poszczególnych środków zabezpieczających;
środków zabezpieczających o charakterze leczniczym;
środków zabezpieczających o charakterze administracyjnym;
wykonywania środków zabezpieczających leczniczych.
Uchwalona przez Sejm RP ustawa z 20.2.2015 r. o zmianie ustawy – kodeks karny oraz niektórych innych ustaw; Dz.U. z 2015 r. poz. 396, która wchodzi w życie od 1.7.2015 r. jest pierwszą tak szeroką nowelizacją prawa karnego od czasu uchwalenia Kodeksu karnego w 1997 r. W prezentowanym tomie Systemu Prawa Karnego, po raz pierwszy w ujęciu systemowym opisano zmiany wynikające z tej noweli, dotyczące zmiany regulacji środków zabezpieczających.
Nowelizacja wprowadza nowe uregulowania w zakresie środków zabezpieczających. Środki zabezpieczające stosowane są tradycyjnie wobec szczególnych kategorii sprawców – osób, których nie można ukarać (gdyż z powodu niepoczytalności nie ponoszą winy), albo wobec których zachodzi uzasadniona obawa, że pomimo ukarania w dalszym ciągu będą popełniać przestępstwa, czy w końcu osób, których nie można ukarać dostatecznie surowo ze względu na granicę stopnia winy, a zachodzi potrzeba realizacji względów izolacyjnych lub prewencyjnych. Środkami zabezpieczającymi są:
elektroniczna kontrola miejsca pobytu;
terapia;
terapia uzależnień, oraz
pobyt w zakładzie psychiatrycznym.
Środek izolacyjno-leczniczy (pobyt w zakładzie psychiatrycznym), jako najsurowszy i najbardziej ograniczający prawa obywatelskie, będzie można stosować jedynie w wypadkach określonych w ustawie. Nowelizacja nie przewiduje orzekania środków zabezpieczających po prawomocnym zakończeniu postępowania karnego w stosunku do sprawców niepoczytalnych umieszczonych w szpitalu psychiatrycznym. Izolacyjny środek zabezpieczający będzie można orzec wyłącznie w wyroku skazującym. Przewidziano także możliwość orzekania wolnościowych środków zabezpieczających do zakończenia wykonywania kary pozbawienia wolności, jednak nie wcześniej niż na 6 miesięcy przed przewidywanym warunkowym zwolnieniem lub odbyciem kary pozbawienia wolności.
Z omówiona zmianą w zakresie środków zabezpieczających wiąże się również art. 13 KK ustawy nowelizacyjnej, który w odniesieniu do czynów popełnionych po wejściu w życie noweli dezaktualizuje ustawę z 22.11.2013 r. o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzającymi zagrożenie życia (Dz.U. z 2014 r. poz. 24), zdrowia lub wolności seksualnej innych osób poprzez wskazanie, że ustawa ta ma zastosowanie wyłącznie do osób skazanych za czyn popełniony przed wejściem w życie ustawy z 20.2.2015 r.
Tom 7. Systemu Prawa Karnego, odnoszący się do kluczowych kwestii dotyczących istoty środków zabezpieczających napisany został przez 5 wybitnych Autorów pod redakcją naukową prof. dr hab. L.K. Paprzyckiego – praktyków, specjalistów z dziedziny prawa karnego. Wszystkie zagadnienia zostały omówione w oparciu o najnowszy stan prawny i orzecznictwo sądowe, ze względu na swój unikalny charakter pozycja ta z pewnością zainteresuje zarówno prawników – adwokatów, sędziów i prokuratorów jak i lekarzy psychiatrów zajmujących się leczeniem osób, wobec których zastosowano środki zabezpieczające.
