Rzeczywisty beneficjent a podatek u źródła

Publikacja Rzeczywisty beneficjent a podatek u źródła zawiera porównanie koncepcji rzeczywistego beneficjenta z klauzulami antyabuzywnymi oraz komentarz do najnowszych zmian w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania  i ustawodawstwie zmienionym przez „Polski Ład”.

Autor Błażej Kuźniacki próbuje udowodnić, że to nie koncepcja rzeczywistego beneficjenta służy do przeciwdziałania nadużyciom umów o UPO i unijnych dyrektyw, lecz klauzule GAAR, PPT i LOB. W monografii tej Autor zauważa, że właściwa funkcja koncepcji rzeczywistego beneficjenta (funkcja alokacyjna) prowadzi do zapewnienia właściwego zastosowania umów o UPO oraz unijnych dyrektyw, eliminując podwójne opodatkowanie tylko wtedy, gdy może ono wystąpić ze względu na alokację dochodu z państwa źródła do państwa rezydencji. Realizuje ona zatem cele umów o UPO i unijnych dyrektyw na moment ich stosowania niezależnie od intencji podmiotu, który ją stosuje, i jej adresatów. Natomiast funkcja antyabuzywna, będąc funkcją niewłaściwą, może prowadzić do podwójnego opodatkowania, znacząco redukować ochronę i przewidywalność w stosowaniu umów o UPO oraz unijnych dyrektyw, destabilizować ich funkcjonalność. Ponadto realizuje ona intencje indywidualnego, krajowego ustawodawcy. Niestety ta ostatnia dominuje w podejściu organów podatkowych. Rodzi też obawy u Autora, że może także zdominować podejście sądów administracyjnych. Tymczasem koncepcja rzeczywistego beneficjenta nie jest quasi-klauzulą GAAR albowiem w jej treści brak jest przesłanek nadużycia" z przedmowy, Dagmara Dominik-Ogińska

Publikacja zawiera m.in. porównanie koncepcji rzeczywistego beneficjenta z klauzulami antyabuzywnymi oraz analizę najnowszych zmian w Modelu Konwencji OECD z 2017 r. i Komentarzu do tego Modelu,a także nowelizacji w polskim ustawodawstwie,
wprowadzonych m.in. przez „Polski Ład”, w tym:
• nowej, mniej korzystnej dla podatników, definicji rzeczywistego właściciela, mającej także znaczenie dla nowego sposobu opodatkowania zwanego „podatkiem od przerzuconych dochodów” (diverted
profits tax),
• kontrowersyjnego zawężenia mechanizmu pay & refund w podatku u źródła,
• kryteriów dochowania należytej staranności.

W opracowaniu zawarto analizę blisko 20 przełomowych wyroków krajowych, unijnych i międzynarodowych w sprawach podatkowych dotyczących ustalania statusu rzeczywistego beneficjenta, ukazującą, jaka jest percepcja koncepcji rzeczywistego beneficjenta przez sądy w konkretnych stanach faktycznych. Odnosi się ona m.in. do słynnych wyroków duńskich TSUE z 2019 r. oraz zastosowania wytycznych interpretacyjnych z tych wyroków przed sądy krajowe w wyrokach z lat 2020–2021.

„Ideą przewodnią pracy jest zmiana postrzegania funkcji instytucji rzeczywistego beneficjenta i udowodnienie, że jest nią alokacja dochodu, a nie funkcja przeciwdziałania unikaniu opodatkowania. (…)
Szczególnie krytycznie autor ocenia polską definicję rzeczywistego beneficjenta, po zmianie jaką wprowadzono do niej w 2019 r., a polegającą na dodaniu przesłanki prowadzenia rzeczywistej działalności gospodarczej. Ze wszystkimi krytycznymi uwagami w tym zakresie należy się zgodzić, podobnie jak z konkluzją o szkodliwości tej definicji i odejściu od akceptowanego w większości państw standardu międzynarodowego tej instytucji”. Prof. dr hab. Hanna Litwińczuk

„Ogromnym walorem książki jest prezentacja korzeni instytucji beneficial owner. To zagadnienie było dotąd pomijane, a dobrze pokazuje (...), jak w istocie instytucja oderwała się od kontekstu, w którym powstała (…). Opracowanie z pewnością wywoła dyskusję, bo inaczej być nie może, gdy na bazie dwóch słów, które trudno nawet przetłumaczyć na język polski, gdyż wyrosły ze specyficznego kontekstu obcego systemu prawnego, dochodzi do rozstrzygnięć wywierających ogromne skutki finansowe dla podatników i płatników”. Dr hab. Wojciech Morawski, prof. UMK